Nuno Vitorino leeft om te surfen

Dit interview met Nuno uit 2017 is een momentopname. Hoe het nu met Nuno gaat, weet ik niet.

Op een zonnige maandagmiddag rijdt Nuno Vitorino me naar de plaats die heel speciaal voor hem is: het strand van Cascais. Vanuit Lissabon is dat een rit van zo’n 30 minuten. Wanneer hij maar tijd heeft, is Nuno op het strand te vinden om er te surfen. ‘Iedere keer dat ik op het strand ben, voel ik vlinders in mijn buik’, vertelt hij mij. Surfen, is zijn leven en hij wil alle Portugezen met een beperking de mogelijkheid bieden dezelfde sensatie te ervaren.

Nuno Vitorino raakte verlamd op 18-jarige leeftijd door een schietincident. Hij en zijn vriend hadden een pistool gevonden dat plotseling afging in de handen van zijn vriend. Alhoewel hij sindsdien in een rolstoel zit, is hij nog steeds een actief sporter. ‘Ik was een paralympische zwemmer tot de leeftijd van 29, maar ik surfte al voordat ik mijn beperking kreeg. Die sport heeft mijn werkelijke passie.’ Vanuit die passie richtte hij in 2009 de Associacao Portugeasa de Surf Adapto (Portugese Vereniging voor Aangepast Surfen) op.

Bijna iedereen is in staat te surfen

Of iemand nu een fysieke beperking, een visuele beperking of een verstandelijke beperking heeft: bijna iedereen met een beperking die het wil, kan leren surfen. Jong en oud. Dat is het uitgangspunt van Nino. Hij vertelt me dat zelfs ik het zou kunnen leren. Ik? Ik kan niet zwemmen. Ik heb een slechte balans. Kan mijn rechterarm niet gebruiken. Ja, ik kan het. Hij vertelt me hoe. De surfplank zou een extra hulpmiddel moeten hebben dat ik kan vastgrijpen met mijn linkerhand en een steun voor mijn kin. Vier vrijwilligers van de vereniging zouden ervoor zorgen dat ik niet in het water val door me vast te houden.

‘Zolang je in het water kunt gaan, ben je in staat op de een of andere manier te surfen. Onze vereniging heeft ervaring met verschillende soorten beperkingen. Blinden bijvoorbeeld die de zee voelen, ervaren een speciale sensatie. Maar de meeste mensen die hier komen, hebben een fysieke beperking. Het zijn meer mannen dan vrouwen. Je moet sterke spieren hebben om de grote golven de baas te kunnen. Ik doe zelf veel krachttraining. Je kunt het hele jaar door surfen. De zomerperiode is de beste periode om te surfen voor mensen met een beperking. De golven zijn dan niet zo groot. Je kunt surfen tijdens een van onze evenementen of individuele lessen volgen. Voor die lessen betaal je dan een kleine bijdrage.’

Is het makkelijk praten van Nuno? Je kunt Nuno zelf in actie zien in deze YouTube video.

Bekendheid in Portugal

De meeste mensen met een beperking in Portugal zijn bekend met de vereniging die uitsluitend met vrijwilligers werkt. Nuno is een van de vrijwilligers die surfleraren instrueert hoe mensen met een beperking kunnen surfen. De vrijwilligers bezoeken ook instellingen voor kinderen met een beperking om hen te informeren over de mogelijkheid van aangepast surfen. Tijdens de al aangehaalde evenementen surfen elk jaar in totaal 250 mensen met een beperking. Zij worden ondersteund door 100 vrijwilligers. Het organiseren van deze evenementen kost veel voorbereiding en geld.

‘We hebben zes evenementen per jaar, door het gehele land: Alentejo, Madeira, Tocha, Lourinha, Porto, Carcavelos (Cascais). Eén enkel evenement kost ongeveer 10.000 euro. We accepteren alleen sponsorgelden om alles in eigen hand te kunnen houden. Wanneer we geld van de overheid of de gemeenten zouden accepteren, zouden ze voorwaarden stellen aan hoe we onze evenementen moeten organiseren. Dat is iets dat we niet willen.’

De Associacao Portuguesa de Surf Adapto is de enige vereniging voor aangepast surfen in Europa. In andere delen van de wereld bestaan gelijkaardige organisaties. Bijvoorbeeld in de VS, Brazilië en Australië. Nuno heeft contact met deze andere organisaties en ontvangt ook geïnteresseerde surfleraren uit Europese landen als Spanje, Duitsland en Nederland. Om te verzekeren dat de vereniging haar werk kan blijven voortzetten, hoopt Nuno tegen het einde van dit jaar twee betaalde krachten te kunnen werven. ‘Hun belangrijkste taak die moet worden gedaan, is het consolideren van al het werk dat nodig is voor het organiseren van onze evenementen. De gratis levering van de juiste materialen (aangepaste surfplanken, wetsuits), de participatie van sponsors met betrekking tot andere benodigdheden en faciliteiten. Mijn belangrijkste partner in het realiseren van dit alles is op dit moment Marta Restolho in haar rol van partnership manager. Martha werkt in Lissabon als Coördinator Aangepast Sporten. Haar werk voor de vereniging is ook strikt op vrijwillige basis. Iets anders dat ik hoop te realiseren, is het opzetten van een competitie voor surfers met een beperking. We werken samen met de Portugese Surfbond om te zien of we dit kunnen realiseren.’

De zee is alles voor Nuno

Nuno kan niet al zijn tijd besteden aan de vereniging. Voor zijn levensonderhoud werkt hij parttime voor de gemeente Lissabon. Zodra hij de kans heeft, rijdt hij naar het strand waar veel mensen hem kennen (hij werd meerdere malen aangeklampt tijdens de uren die ik met hem doorbracht in Cascais) en waar hij zich het meest op zijn gemak voelt. Tijdens ons gesprek blijft hij herhalen dat er niets mooiers is dan op het strand te zijn op een zonnige dag. Surfen op de golven. Hoe groter ze zijn, hoe liever hij ze heeft. Nuno heeft twee zonen, maar is nooit getrouwd. De moeder van zijn zonen zei hem dat hij te veel tijd aan het surfen besteedde. Iets dat hij niet kan ontkennen. ‘Ik verdien geen groot inkomen, maar ik ben gelukkig in Lissabon. Zolang ik kan surfen, naar de zee kan gaan, heb ik genoeg. Surfen is mentale therapie voor mij, een geestelijke revalidatie. Ik zal mijn werk voor de vereniging voortzetten zolang zij het willen.’

Er zou meer kunnen worden gezegd over de vereniging en speciaal over aangepast surfen. Wat dat laatste betreft, zeggen beelden echter meer dan woorden. Voor het geval je geïnteresseerd bent geraakt in aangepast surfen en meer wilt weten hoe het zou kunnen worden gedaan, kun je altijd kijken op de sociale media van de vereniging. Allereerst is daar de website De site is nu nog in het Portugees, maar zal spoedig in het Engels worden vertaald. Verder is er de Facebook pagina Deze houdt je op de hoogte van komende evenementen en projecten, in het Portugees. Video’s van de evenementen kunnen er eveneens op worden bekeken. Ik ben benieuwd wie het lef heeft de uitdaging van het aangepast surfen aan te gaan. Laat het me weten wanneer je het hebt gedaan!