'Ik heb geen interesse in een medicijn voor Asperger Syndroom'

Onderstaand interview uit 2013 met Maja is een momentopname. Hoe het nu met haar gaat, weet ik niet.  
 
Maja Kristine Johansson, 22, hoorde twee jaar geleden dat ze Asperger Syndroom heeft na vrijwillig enkele tests te hebben ondergaan. Ze had namelijk zelf het vermoeden autistisch te zijn. Nadat de tests uitwezen dat ze inderdaad Asperger heeft, voelde ze zich opgelucht. Het was de verklaring waarom ze altijd al anders was geweest ten opzichte van andere kinderen en tieners en het gaf haar de inspiratie zich te concentreren op datgene waar ze echt goed in is: schilderen.
 
                                                            Afbeelding invoegen
 
Allereerst: wat is het Asperger Syndroom precies? Wikipedia omschrijft het als volgt: 'Asperger Syndroom (AS) of Asperger Disorder (AD) is een aandoening gelieerd aan het autisme spectrum. Het wordt gekenmerkt door veelbetekenende moeilijkheden met betrekking tot sociale interactie en gaat verder gepaard met beperkte en zich herhalende gedrags- en interessepatronen. Het onderscheidt zich van andere vormen van autisme doordat de linguistische en cognitieve capaciteiten niet worden aangetast. Alhoewel ze niet nodig zijn om Asperger vast te stellen, worden ook fysieke onhandigheid en vreemd taalgebruik regelmatig als symptomen van Asperger genoemd. Het syndroom is vernoemd naar de Oostenrijkse kinderarts Hans Asperger die in 1944 in zijn praktijk kinderen bestudeerde die een gebrek aan non-verbale communicatievaardigheden, beperkte empathie met hun leeftijdsgenoten en fysieke onhandigheid vertoonden.'

Maja kreeg voor het eerst het idee dat ze AS zou kunnen hebben na het zien van een film waarin sommige personen autisme hadden. Ze liet zich daarop testen tijdens een depressie, twee jaar geleden. 'De testen toonden aan dat ik AS heb. Niet in zeer ernstige mate, maar ik voel en ervaar het in het dagelijks leven. Ik ben altijd anders geweest. Ik kan me compleet in mezelf terugtrekken. Ik heb nooit oogcontact gehad met anderen. Dat leerde ik later te doen. Ik ben verlegen en gevoelig voor licht en geuren. Ik voel me niet op mijn gemak in grote massa's. Daarom ga ik praktisch nooit naar feestjes. Ik drink zelden alcohol, in tegenstelling tot veel Deense jongeren. Veel autisten kunnen grof uit de hoek komen als ze iets zeggen. Daarom denk ik altijd eerst na voordat ik iets zeg of op internet post. Een andere karaktertrek dat bij mijn handicap hoort, is dat ik altijd alles wil controleren en dat ik altijd te vroeg op afspraken ben (wat nu ook het geval was, red.).

Leven met Asperger

Maja werd op school soms gepest vanwege haar andere gedrag. Een lerares zei haar altijd dat ze haar 'in de ogen moest kijken'. Iets wat autisten moeilijk vinden te doen. 'Ik vraag me af hoe dingen zich zouden hebben ontwikkeld wanneer op de kleuterschool al duidelijk was geweest dat ik Asperger had. Ik vermoed dat het pesten dan minder zou zijn geweest. De wereld is vol duivelse en grove mensen. Gelukkig zijn er ook veel aardige mensen.

'Deense jongeren kunnen grof zijn richting kinderen die niet zijn zoals zij. Ze praten bijvoorbeeld zeer negatief over kinderen met Down Syndroom. Ze willen niet worden gezien met gehandicapte klasgenoten. Om dit gedrag te veranderen, moet er goede voorlichting over handicaps komen. Niet op een manier waarin het belachelijk wordt gemaakt. Leraren zouden kennis moeten vergaren over ADHD en Asperger zodat ze het kunnen herkennen.

Denk je niet dat mensen soms te snel het stempel ADHD of autisme opgeplakt krijgen?
 
'Ja, daar zit een waarheid in. Veel ouders weten niet hoe ze hun kinderen moeten opvoeden. Sommige mensen vertonen tekenen van Asperger. Uiteindelijk kan iedereen in een hokje worden geplaatst. Als die tekenen je niet hinderen in het dagelijks leven, moet je het laten zoals het is. Anders moet je ernaar laten kijken.

'Als het pesten zou zijn geslaagd, zou ik een gat in de grond hebben gegraven om erin te kruipen. Maar, ik wist de pesterijen te overwinnen. Nu ik weet dat ik anders ben dan anderen voel ik een innerlijke vrede. Als het mogelijk zou zijn Asperger te genezen, zou ik niet ervan willen genezen. Ik kan proberen socialer te worden, maar er is geen druk meer daartoe. Ik zoek ook geen contact met lotgenoten, maar ik kan me voorstellen dat het op een dag handig is dat wel te doen. Ik ben niet op zoek naar een vriendje. Een jongen moet mij benaderen. Ik denk niet dat ik later zelf kinderen wil. Ik had nooit interesse in babypoppen. De geboorte geven aan een kind lijkt mij iets onnatuurlijks, iets buitenaards. Mijn moeder zal teleurgesteld zijn dat ze geen oma wordt.'

Hoe reageerden je ouders op de diagnose?

'Mijn moeder was erbij toen het eindresultaat werd besproken. Ze accepteert dat ik anders ben, maar blijft me vertellen dat ik dingen meer los moet laten. Ik heb het vermoeden dat allebei mijn ouders Asperger hebben. Ik zie tekenen in hun gedrag die er symptomen van zijn. Asperger is erfelijk. Hoe dan ook, ik zeg dit als een zelf aangeleerde psychologe.'

Talent voor schilderen
 
Door de diagnose en de acceptatie ervan heeft Maja haar talent voor schilderen ontdekt. 'Ik was er altijd al goed in. Sinds ik weet dat ik Asperger heb, concentreer ik me er nu volledig op. Ik weet dat dit is wat ik wil en het beste kan. Ik zou op de Kunst Academie in Kopenhagen willen studeren, maar er zijn veel meer kandidaten dan beschikbare plaatsen. Je moet geluk hebben om uitgeloot te worden. Tot nu toe heb ik dat geluk niet gehad. Ik moet meer aan mijn portfolio werken. (update: augustus 2013 mailde Maja mij dat ze is toegelaten tot de Academy of Fine Arts in Göteborg, Zweden)

'Waar ik werkelijk goed in ben, is het schilderen van portretten. Ik vergelijk mezelf met Chuck Close, een Amerikaanse schilder die ook autistisch is. Mijn lerares op de kunstschool zei me dat ik portretten moest gaan schilderen. Dat was moeilijk in het begin. Ik zie de details, maar niet de hele compositie van een gezicht. Ik kijk op een speciale manier naar kleuren. Als ik ergens naartoe ben, speel ik onderweg gedachtenspelletjes over hoe kleuren te mixen. Autisten hebben ook een grote fantasie. Dat is zeer bruikbaar in mijn werk. Men heeft mij verteld dat ik schilder als iemand die het al decennia lang doet. Ik schilder alleen als ik ervoor in de stemming ben. Anders komt er niets goeds uit. Het zou leuk zijn als ik word erkend om mijn kunst. Ik kan er nu nog niet van leven. Alle schilderijen die ik tot nu toe heb gemaakt, waren cadeautjes.'

Goed Deens sociaal systeem

Maja denkt niet dat ze geschikt is voor een normale baan. Daarom concentreert ze haarzelf volledig op het schilderen. Gelukkig biedt het Deense sociale systeem haar de kans daartoe. 'Als ik er inderdaad niet in slaag een baan te vinden zolang ik niet van het schilderen kan leven, heb ik recht op pre-pensioen. Als ik 30 ben tenminste. De raadsleden van Bagswaed, een buitenwijk van Kopenhagen waar ik met mijn moeder woon, kennen mijn situatie en kunnen dit voor mij regelen. Mijn vader heeft ook een pre-pensioen en hij kan ervan leven. Als ik word toegelaten op de Kunst Academie, kom ik in aanmerking voor een gehandicaptenuitkering waarmee ik die studie kan betalen. Als een studie in Kopenhagen niet lukt, maar ik zou bijvoorbeeld worden toegelaten in Amsterdam of Gotenburg, zou ik daar naartoe verhuizen.

'Een beperking beperkt je alleen in die gevallen dat er geen aanpassingen zijn. Denemarken is een goed land voor gehandicapten om in te leven. Er zijn parkeerplaatsen voor gehandicapten. De treinen zijn aangepast. Gehandicapten worden niet uitgesloten. Dit wil niet zeggen dat er niets meer moet gebeuren. Zo beschikken niet alle winkels over hellingbanen. Het probleem is dat de regering bezuinigt.'

In de manier hoe Maja op mij overkwam, herkende ik haar autisme. Nochtans verliep het interview zeer goed. We praatten meer dan een uur en op sommige momenten was ze niet te stuiten. Ze had haarzelf voorbereid door eerdere interviews in deze serie te lezen en wist dus welk soort vragen ze kon verwachten. Ze slaagde glansrijk in dit 'examen'.

Vroeger droomde Maja ervan professioneel zangeres te worden. Dat was niet de 'echte Maja'. Hoe dan ook luistert ze graag naar muziek en ze heeft er een goed oor voor. Haar muzikale keuze is 'White flag' door Dido, vooral vanwege de melodie. 

Afbeelding invoegen